Bit.. Bitmeyen Problem...

Bit sorunu yüzyıllardır uğraşılan ve bitmeyen bir sorundur... Eski Mısır mezarlarında bile bit bulgularına rastlanmıştır. Galiba insan olarak toplumda var olduğumuz sürece de her zaman çevremizde olacaktır.

Eski mısır mezarlarında bulunan bit tarağı. 

Günümüzdeki bit tarakları ile aynı mantıkta yapılmış.

1600 yıllarında, Belçikalı ressam Adriaen Brouwer, bit kırma (ayıklama) yöntemini resimlerine taşımıştır. Birçok Avrupalı ressamın, bit sorununu resimlerine taşımalarından, bit probleminin o dönemlerde de toplumsal bir sorun olduğunu yansıtmaktadır.

Bit problemi sadece ülkemizde değil gelişmiş ülkelerde de görülen ve yok etmek için uğraşılan yaygın bir problemdir. Her yıl okul çocuklarında %50 oranında görülmektedir. Hijyen, sosyo-kültürel seviye, gelir düzeyine bakılmaksızın tüm çocuklar risk altındadır.

Bit problemi 1960 sonrası dünyada hızla artmıştır. Dünya genelinde yılda 100 milyon vaka tespit edilmektedir. Son yıllarda ilaçlara direnç gözlemlenmektedir. Bu nedenle baş edilmesi zorlaşmaktadır. Günümüzde hala bit yumurtalarının ve saç arasına saklanmış bitlerin %100 yok edilmesini sağlayan tek bir ürün ya da yöntem bulunmamaktadır. Bununla birlikte, değişik başarı derecelerine sahip çeşitli tedavi yöntemleri vardır.

Kimyasal işlemler, böcek ilaçları, doğal ürünler, taraklar, tıraş, sıcak hava ve silikon bazlı losyonlar biti yok etmek için uygulanan yöntemlerdir.

Sosyal olarak yarattığı utanma duygusuna rağmen bit, kişisel hijyenle ilgili değildir. Bitler kirli veya temiz saçı tercih etmez, sadece çoğalabilecekleri bir saç derisine yerleşmek isterler. Her gün saçı yıkamanın veya bit şampuanı kullanmanın bitlere karşı önleyici etkisi yoktur. Bitler hastalık bulaştırmazlar...

Saç biti (pediculus humanus capitis), başın saçlı derisinde, kanı emerek yaşayan kanatsız bir böcektir. 

Bit, altı (6) ince ayağa sahiptir. 

Her bir bit, ortalama bir susam tanesi büyüklüğündedir.

Bit, daha çok ense, kulak arkası ve başın ön bölümü (temporal bölge)   olmak üzere saça yerleşir.

Özellikle 3-11 yaş arası çocuklarda görülmektedir.  Bunun nedeni bu yaştaki çocukların oyun oynarken birbirleri ile yakın temasta olmasıdır.

Bit, kan emerek beslenir.  Çocukta kaşıntı uyarıcı bir işarettir.  Bu arada çocuğun yakın temasta olduğu kişiler, anne ve baba bit için güzel bir hedeftir.

Kepek ve seboreik dermatit, kafa derisindeki irritasyon, bitlenme ile karıştırılabilir. Fakat kafada görülen bit tanıda esastır.

Baş bitlenmesi genellikle, kız çocukları olmak üzere tüm okul çağındaki çocukları etkilemektedir. Olgunlaşmış bir bit, saçtan saça yakın temasta bir dakika içinde veya bitlenmiş elbise, tarak, şapka veya yastıkla geçebilmektedir.

Ense bölgesindeki kaşınma baş bitlenmesi için uyarıcı olmalıdır. Çıplak gözle muayenede çoğu kez “sirke” denilen bit yumurtalarını görmek mümkündür. Bu yumurtalar zaman içinde “larva”, sonra da erişkin bit haline gelirler.

Döllenmiş olgun dişi bit, sirke dediğimiz yumurtasını baş derisine yakın bir yere bırakır. 

7-10 gün sonra boyutu 1-1.5 mm olan genç bit oluşur. 

Genç bit 8-10 gün sonra olgun hale gelir. 

Olgun bit 3-4 hafta yaşar ve yaşamı boyunca her dişi bit günde 5-6 yumurta bırakır.

Kısaca yaşam döngüsünde her dişi bit toplam 100-250 yumurta bırakır.

Bu yaşam döngüsünden anlayacağımız üzere bit çok hızla üreyerek yayılabilmekte ve yok edilmesi zorlaşmaktadır...

Bit insana tutunmadan yaşayamaz. Konaktan uzakta en fazla 24 saat yaşayabilir. Bit, köpek veya kedi gibi tüylü hayvanlara geçmez. İnsandan insana yakın temasla geçer. Bu nedenle okul çocukları çok uygun bir ortam oluştururlar. Ayrıca sapka, saç fırçası, yastık ve oyuncaklar da uygun geçişi sağlarlar. Bu nedenle kullanılan malzemelerin, sıcak suyla yıkanması veya sterilize edilmesi gereklidir.

Tanı koyarken kuru saçı kontrol etmek daha kolaydır. Saç tutam tutam ayrılıp kontrol edilir.

Çocuklarda korunma amacı ile Lavanta veya Çay Ağacı uçucu yağlarının kullanılması önerilebilir.

Bit şampuanları veya losyonları korunma için kullanılmamalıdır. Koruyucu olarak etki etmedikleri gibi direnç gelişimine neden olurlar.

Bit istilası bir hastalık değildir ve tıbbî belirtiler genellikle en az düzeydedir. Her durumda sağlıkçılar veya ebeveynler muayene ve tedavi esnasında çocuklarda duygusal sorunlar oluşturmamaya özen göstermelidirler.

BİT İSTİLASINDAN KORUNMA YÖNTEMLERİ:

Su Bazlı Aromatik Karışımlar: Uçucu yağ içeren su bazlı aromatik karışımlar evden çıkarken okul çocuklarının ense, kulak arkası ve saçlarına sürülür. Hem uçucu yağ hem sabit yağ içeren bu tip ürünler ciltte ve saçta bariyer oluşturduğundan bitin konağa tutunmasını zorlaştırırlar. Ayrıca kokuları ile bitin gelmesini engellerler.

Hidrasol ve Uçucu Yağ Karışımları: Lavanta veya Papataya hidrosolü içindeki uçucu yağ karışımıları, bit sorununa karşı koruyucu olarak kullanılabilir.

DOĞAL BİT KOVUCU SAÇ SPREY: Eczane majistral

Lavanta hidrolatı içine aşağıdaki karışımı %5 oranında hazırlayıp çocukların saçlarına koruyucu olarak sıkılmasını tavsiye edilebilir.

• Lavanta Hidrolatı 100ml
• Çay ağacı 2ml
• Hint limonu 1ml
• Biberiye 1 ml
• Ylang ylang 1ml

Uçucu Yağlar: Lavanta uçucu yağı veya Çay ağacı uçucu yağı kullanılabilir. Lavanta uçucu yağı cilde sabit bir yağ ile dilue edilmeden direkt olarak kullanılabilen ender yağlardandır. Çocuğun yaka veya saçlarına, ensesine uygulanabilir.

Çay ağacı doğal olarak haşere kontrolü sağlar. Güçlü kokusu ile haşerelerin, konağa yaklaşmasını engeller. Çay ağacı cilde direkt uygulanmamalıdır. Elbise yakalarına veya bir mendile damlatılarak uygulanabilir.

Kafuru: Geleneksel olarak bir tülbent içine konulup, yakada iliştirilen, bu yöntem, çocuklarda güvenli olmadığı için günümüzde tercih edilmemektedir.

Saç Tokası ve Rozeti:

Kafur ve Lavanta karışımı içerebilen, toka ve rozetler kokuları ile biti uzaklaştırırlar. Kafur güvenli olmadığı ve astımı tetikleyebileceği için çocuklarda tercih edilmemektedir.

TEDAVİ:

Islak Tarama:

Islak tarama baş biti ile baş etmek ve dirence karşı gelmek için ilaç kullanılmadan uygulanan geleneksel bir yöntemdir. Bit kontrolü ve bitten arınmada sık dişli özel taraklar gerekmektedir.

Saç şampuan ile yıkandıktan sonra saç kremi kullanılır. Saç nemli iken ince ve sık bir tarakla ortalama 30 dakika tutam, tutam ayrılarak taranır. Eğer tarama sonucu bite rastlanır ise, bu uygulama haftada 2 kez olmak üzere 2 hafta boyunca uygulanır.

Bu şekilde sirkelerin büyüyüp üremesi ve yayılması engellenir.

Yumurtlamadan 6-9 gün sonra bit yumurtaları açılır. Bu nedenle, pedikulusit tedavisi, bütün bitler yumurtadan çıktığında 10 gün sonra en az bir kez daha tekrarlamaktır. Yaşayan bir bit bulunmazsa, saç üzerinde sirke/yumurta görünse bile, tedavi başarılı olmuştur. Yaşayan bitler hala mevcutsa, tedaviyi farklı etkin madde olan anti-bit ürünü kullanarak tekrarlanır.

Bitlerin üzerinde seçilebileceği ince dişli beyaz bir tarak, bit ayıklamak için kullanılabilir.

Ölmüş veya yaşayan bitler yaklaşık 3mm boyunda grimsi beyaz veya kahverengidirler. Saç şampuanlanıp havlu ile biraz kurutulduktan sonra sık dişli bir tarakla beyaz kağıt üzerinde tarandığında sarımsı kabuklu bitler görülebilir.

Yakalarda veya yastık yüzlerinde bit dışkısı siyah benekler halinde görülebilir.

Tek başına bit tarağı ile bir tedavi için: Saçların günlük olarak veya her iki günde bir, bir saat ila bir buçuk saat arasında (Saçın uzunluğuna ve türüne bağlı olarak) taranması önerilir. Saçların özellikle su, şampuan veya saç kremi ile ıslatılarak taranması bit, yumurtaları ve sirkelerin alınmasını kolaylaştırmaktadır.

Aromatik Yöntem: Eczane Majistral

%1-3 oranında uçucu yağ içerikli, bitkisel yağ karışımını hazırlanabilir.

Sabit yağ olarak; badem yağı, zeytinyağı veya argan yağı kullanılabilir. Sabit yağ içine aşağıdaki uçucu yağları toplamda %1-3 oranında karıştırıp saçta en az 1 saat en çok 8 saat bekletip yıkanabilir. Bu şekilde bitlerin boğularak yok edilmesini doğal olarak sağlanabilir.

Biberiye + Lavanta + Çay Ağacı + Ökaliptus

Karışım çocuğun saçına ve özellikle kafa derisine yedirilir. Bir tülbent ile baş bağlanır. Yağın saçta kalması 5-7 saat arası sağlanır. Sonrasında, saç ıslatılmadan yağın çözülmesi ve saçtan arınmasını sağlamak amacı ile önce şampuan ile karıştırılıp sonra suyla yıkanır.

• Bit Şampuanları: Kuru saça uygulanır ve 10 dakika bekletilir. Saç iyice köpürtülüp bol su ile iyice durulanır.
• Havlu ile biraz kurutulduktan sonra ölü bit ve yumurtaların temizlenmesi için sık dişli bir tarakla en az 30 dakika taranır.
• Tedavi 7 gün ara ile tekrarlanabilir.

BİT TEDAVİSİNDE KULLANILAN ETKEN MADDELER:

Malathion:

Organik fosforlu bir bileşimdir. Asetilkolinin yıkılmasını engelleyen güçlü bir kolinesteraz inhibitörüdür

Nöromüsküler aktarımı engelleyerek biti felç edip konaktan beslenmesini önler.

Malathion insan derisinden emilimi çok düşüktür ve insan vücudunda böceklere nazaran çok hızlı parçalanarak zehirsiz /etkisiz hale getirilir

Permitrin ve fenotrin:

Memelilerde düşük toksisiteye sahip sentetik peptisidlerdir

Böceğin sinir hücrelerinin aksonlarındaki sodyum kanallarını etkilerler, önce depolarizasyona sonrada felce neden olurlar.

Dimetikone:

Geleneksel olarak böcek öldürücü etkiye sahip değildir. Bitin üzerini sararak nefes almasını, su emmesini ve salgılamasını engelleyerek boğulmasına neden olur.

Piperonal:

Doğal olarak elde edilen bir peptisiddir. Haşere öldürücü etkisi yoktur fakat baş biti savaşında etkili bir ajandır.

Mekanizması tam olarak bilinmemekle birlikte bit reseptörleri üzerinde negatif bir etkiye sahiptir.

Uygulanan bölgede bitin hareket etmesini engeller.

Bit Losyonları:

Kuru saça kullanılır.

Losyon sürüldükten sonra 8-14 saat sonra saç yıkanır.

Gece uygulaması tercih edilir.

Uygulama sonrası saç yıkanır. Ölü bit ve yumurtaların temizlenmesi sık dişli bir tarakla yapılır.

Isıtmalı Hava:

Larada Sciences tarafından saç bitlerini öldürmek üzere tasarlanmış bir ısıtmalı hava cihazı.

Deriyi ve saçı, sıcak hava kullanarak üfleyen aygıtlar yardımıyla bit ve sirkelerden arındırmayı sağlayan cihazlar test edilmiş, yumurtaların %99'unun ölümüne, yumurtalardan çıkmışların ise %88'inin yok olmasına neden olduğu belirlenmiştir. Sıcak hava ile ısıtılan vücut, nemini kaybeder ve tedavi süresi içerisinde kuruyan bitler ölürler. Günümüzde bu teknolojiyi sunan FDA onaylı bir ürün bulunmaktadır.

Standart bir saç kurutma makinesi doğru bir teknikle kullanıldığı takdirde yumurtaların ölmesi sağlanabilir.

TAVSİYELER:

• Eğer bir saç biti vakası var ise bu kişi ile bir hafta öncesine kadar yakın bağlantıda olan herkes, ıslak saçın taranması ile kontrol edilmeli ve gerekirse tedavi edilmelidir.
• Sadece bit bulunanlara ilaç uygulaması yapılmalıdır.
• Eczacının, bit tedavisi için önerdiği şampuan veya saç losyonu doğru şekilde uygulanmalıdır.
• Saç biti tedavisi ürünlerinin, kalıcı, önleyici etkisi yoktur ve gereksiz kullanımları bit ilaçlarına karşı direnç gelişimine neden olur.
• Doğru uygulanan ilk tedaviden yaklaşık 2 hafta sonra bit problemi yok edilir.
• Saç biti olan çocukların okula gitmemeleri için engel yoktur.
• Bit problemi yaşayan kişi erişkin ise saç boyama tavsiye edilebilir.

Önemli Hatırlatma:

Yumurtadaki bitler 7 ila 10 günde çıkarlar. Dolayısıyla 7-10 gün içinde bu yöntemleri tekrarlamak ve düzenli olarak tarama işlemini yapmak tedaviyi başarıya ulaştırır.

EN YAKIN VE KOLAY ULAŞILABİLİR SAĞLIK DANIŞMANINIZ ECZACINIZ...

UZM. ECZ. SEVİL AĞALAR ALTINEL